Σε κάθε στάδιο της ζωής μου η παρουσία των παιδιών έπαιζε πάντα καθοριστικό ρόλο. Μητέρα έγινα, αλλά παιδαγωγός γεννήθηκα! Η «Παρέα του δάσους» είναι παιδί προσωπικών αναζητήσεων και της επαφής μου με διαφορετικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Μια πορεία 30 χρόνων, γεμάτη από εκπαιδευτικά προγράμματα και παιδαγωγικά εργαστήρια για παιδιά και οικογένειες, καθώς και ευεργετικά συναπαντήματα με την εμπειρική μάθηση, τη διαθεματική προσέγγιση της γνώσης, την παιδαγωγική τέχνη Waldorf-Steiner και τα Σχολεία του δάσους. Η διαρκής επαφή με τη φύση και την τέχνη (χορός, σωματική έκφραση, θέατρο, μουσική, εικαστικά), πάντα εκεί, να τρέφουν την ψυχή, το σώμα και το πνεύμα και πάντα η αγωνία, η ανάγκη και η αναζήτηση μιας παιδαγωγικής αληθινής, ουσιαστικής, κοντά στο παιδί και δίπλα στον γονέα, πάντα οι κεραίες οξυμένες, ανήσυχες για να δοθούν απαντήσεις στα ατελείωτα ερωτήματα. Διαρκής εξερεύνηση κι ανακάλυψη κι ενίοτε «αποκάλυψη»! Ένα μονοπάτι που -ως μονόδρομος- με οδήγησε εντέλει, ξανά στην αφετηρία, τη μεγάλη μητέρα όλων: τη φύση…

Η πρώτη σύνδεση μου με τη φύση ήρθε μέσα από την τριετή έρευνα πεδίου για τα άγρια φυτά. Έτσι αυτά τα σιωπηλά πλάσματα άρχισαν να μου μιλούν. Ακολούθησε η ενασχόληση με τη φυσική καλλιέργεια και η κατανόηση στην πράξη των κύκλων και των διεργασιών της φύσης αλλά και η ένωση με την πηγή της τροφής. Έπειτα ήρθαν τα πουλιά για να μου μάθουν να κοιτώ ψηλά, να οραματίζομαι. Κι ύστερα τα παιδιά και η επιθυμία να μοιραστώ μαζί τους τις αξίες, τις γνώσεις και τα βιώματα μου στη φύση. Μέσα από επαγγελματική εμπειρία δέκα χρόνων στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και στην εκπαίδευση στη φύση και στους σχολικούς κήπους διαμορφώθηκε, ως επιστέγασμα όλων των παραπάνω, η πίστη μου ότι η φύση προσφέρει άπλετο χώρο, υλικό και δυνατότητες για να καλυφθούν οι αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών κάθε ηλικίας.

Ήταν δύο μονοπάτια. Στο ένα, μέσα από τα καλοκαιρινά παιχνίδια στη φύση του χωριού, τελειώνοντας το σχολείο, προχώρησα στο να μελετήσω το φαινόμενο της ζωής. Μαζί με άλλους που μοιραζόμασταν την ίδια περιέργεια, ερευνήσαμε τη συμπεριφορά ζώων και θαυμάσαμε τον διαφορετικό τρόπο που ζουν τα φυτά. Το άλλο μονοπάτι ήταν της τέχνης. Μετά τις ζωγραφιές της παιδικής ηλικίας, συνέχισα με τις γραμμές και τα σχήματα στη φωτογραφία, στο κολάζ και στην κεραμική. Αυτά τα μονοπάτια δεν είχαν συναντηθεί μέσα μου, μέχρι που αντίκρισα τον ενθουσιασμό μιας παρέας παιδιών που μέσα από το θεατρικό παιχνίδι, ανακάλυπταν τον κόσμο των πουλιών. Έκτοτε, ασχολήθηκα με την περιβαλλοντική εκπαίδευση στη φύση, φέρνοντας στοιχεία από τα δύο μονοπάτια, διαμορφώνοντας ένα κοινό δρόμο. Περπατώντας σε αυτό το μονοπάτι, ενισχύθηκε η άποψή μου ότι υπάρχει μια έμφυτη ευχαρίστηση στην επαφή του ανθρώπου με τη φύση που αν υποστηριχτεί με τρόπο ουσιώδη και απολαυστικό, μπορεί να αποτελέσει μία γέφυρα σύνδεσης που να μας οδηγήσει στο να ξανανιώσουμε μέρος της.

Η επίσημη ημερομηνία άφιξής μου σε αυτόν τον κόσμο είναι η 1 Ιανουαρίου του 1974. Από τότε και ίσως λίγο νωρίτερα αρχίζει και η εκπαίδευση μου. Μια εκπαίδευση που στηρίχτηκε και συνεχίσει να στηρίζεται στην περιέργεια, στην αναζήτηση, στην ανάγκη για εξερεύνηση αυτού του μαγικού κόσμου (εσωτερικού κ εξωτερικού). Άξονάς της η βιωματική εμπειρία, η μαθητεία σε αξιοσέβαστους δασκάλους/ες, η αυτοκαλλιέργεια, η συναναστροφή. Το παιχνίδι στις γειτονιές και στις αλάνες αποτέλεσε το αγαπημένο σχολείο! Τα ηλιόλουστα καλοκαίρια στην θάλασσα και στο χωριό έδεσαν την αγάπη για την φύση. Αυτά αποτέλεσαν το σπόρο που με φροντίδα φυτεύτηκε μέσα μου. Με τα χρόνια μεγάλωσε και γίνηκε ένα δέντρο που ο καρπός του μέστωσε. Το δέντρο αυτό χαίρεται να προσφέρει τον καρπό του στα παιδιά και στους ενήλικες που θέλουν να γευτούν την γλυκιά χαρά του παιχνιδιού και την ομορφιά της μάθησης που απλόχερα δίνει η φύση.

Ο τρόπος που η εκπαιδευτική διαδικασία συμμετέχει και επηρεάζει την κοινωνική πραγματικότητα με ενθουσίασαν από τα πρώτα μου χρόνια στο Πανεπιστήμιο. Ήξερα πως αυτό που με ενδιαφέρει είναι να ασχοληθώ με τον άνθρωπο στα πρώτα του χρόνια, τα πιο ανέμελα, τότε που ακόμα δεν έχει αποτυπωθεί πάνω του πλήρως το κοινωνικό στίγμα. Η ζωή στη φύση υπήρχε στην καθημερινότητά μου, ως παιδί που το χειμώνα ζούσα κοντά στη θάλασσα και το καλοκαίρι για πολλούς μήνες στο χωριό. Όμως δε γνώριζα ότι αυτά μπορώ να τα συνδυάσω. Ώσπου η πορεία μου μέσα από το θεατρικό παιχνίδι, αλλά και την προσέγγιση της μάθησης μέσα από παιδαγωγικές προσεγγίσεις που προωθούν την αυτενέργεια, με έβγαλε μπροστά στα σχολεία του δάσους. Στα παιδιά που το εκπαιδευτικό τους περιβάλλον είναι η φύση και μέσα σε αυτήν αναπτύσσονται, μαθαίνουν, επικοινωνούν. Δεν θα μπορούσε να με ενθουσιάσει κάτι περισσότερο, από την εφαρμογή της παιδαγωγικής προσέγγισης που πιστεύω, στο περιβάλλον που αγαπώ!

Μέσω των σπουδών στη Βιολογία, άρχισα να γνωρίζω τους μηχανισμούς της φύσης με την αίσθηση ότι όσο μάθαινα για τον κόσμο μάθαινα και για τον εαυτό μου. Όσο περισσότερο ερχόμουν σε επαφή με τη φύση, τόσο περισσότερο ήθελα να τη γνωρίσω, μιας και είχε πάντα κάτι νέο να μου δείξει, προκαλώντας μου έκπληξη! Παράλληλα, άρχισα να αναρωτιέμαι για τις συνθήκες που μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να αναπτύξει το ενδογενές δυναμικό του, με αγάπη για τη διαδικασία και σε δημιουργική συσχέτιση με τις ανάγκες και τις προκλήσεις του περιβάλλοντός του κι έτσι, μελέτησα τη σχέση του νευρικού συστήματος με το συναίσθημα, τη νόηση και τη διαδικασία της μάθησης. Αναζητώντας ένα «περιβάλλον μάθησης», που να βασίζεται στο προσωπικό κίνητρο, στη χαρά και στο παιχνίδι, στην έκπληξη και στη συνύπαρξη, στην αυτενέργεια, στην εξερεύνηση των ορίων του κόσμου και τον εαυτού, το βρήκα: η Φύση, φυσικά! Συνδυάζει με μοναδικό (και αναντικατάστατο) τρόπο τη γνώση και το μυστήριο, το άγριο και το ωραίο, την κίνηση και την ακινησία, καλώντας με να μοιραστώ αυτό το ταξίδι, με πολλές μορφές, με παιδιά και μεγάλους, παίζοντας, αναζητώντας και μαθαίνοντας μαζί!

Γεννήθηκα , μεγάλωσα, σπούδασα και συνεχίζω να μεγαλώνω στην Αθήνα. Από τότε που με θυμάμαι, χαίρομαι να βρίσκομαι και να ανακαλύπτω τον εαυτό μου και τον κόσμο γύρω μου παρέα με παιδιά, ενώ παρατηρώ και θαυμάζω τον τρόπο που κοιτούν με την καρδιά και τα μάτια τους τα πάντα γύρω μας! Ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που μου χάρισαν οι γονείς και οι παππούδες μου, ήταν το να βρισκόμαστε κοντά στη φύση σε κάθε ευκαιρία, να γειωνόμαστε, να συντονιζόμαστε, να αναπνέουμε στο ρυθμό της, να απολαμβάνουμε, να σεβόμαστε και να μαθαίνουμε στην αγκαλιά της. Σαν παιδαγωγός συνειδητοποιώ καθημερινά ότι όσο περισσότερο κατανοώ τη φύση της παιδικής ηλικίας, τόσο περισσότερο αγαπώ τα παιδιά, αλλά και το παιδί μέσα μου. Αυτό με οδηγεί στο να χτίζω τον παιδαγωγικό μου χαρακτήρα παντρεύοντας τις επιστημονικές γνώσεις και την παιδαγωγική εμπειρία με τα ενδιαφέροντά μου και τα πράγματα που αγαπώ και πού ωφελούν στην κάλυψη αναγκών και στην εξέλιξη δεξιοτήτων στους διάφορους τομείς ανάπτυξης. Απόρροια όλων: η ενασχόλησή μου με την παιδαγωγική της φύσης!

Ένα ταξίδι στην μακρινή Σκανδιναβία, αποτέλεσε την αφετηρία μιας διαδρομής που ξεκλείδωσε ανάγκες και επιθυμίες να βρίσκομαι, να συνδέομαι και να δρω στη φύση, κάτι που το αστικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσα, με έκανε να αγνοώ. Εκεί συναντήθηκα με τα Σχολεία του δάσους και γνώρισα τον μοναδικό τους τρόπο να συνδυάζουν την παιδαγωγική με τον φυσικό κόσμο. Με αφορμή τις σπουδές στην παιδαγωγική, γεννήθηκε μέσα μου η ανάγκη να κατανοήσω τις ανθρώπινες ανισότητες και έτσι με δεύτερη σχετική σπουδή, βρέθηκα στο Στέκι Μεταναστών Αθήνας, διδάσκοντας ελληνικά σε πρόσφυγες. Η ενασχόληση με το θεατρικό παιχνίδι, εδραίωσε μέσα μου την έννοια της ομάδας, της προσαρμογής στο "τυχαίο" και το πώς αυτό εμψυχώνεται. Κι αυτό το "τυχαίο", συνδέθηκε αρμονικά με τα απρόοπτα της φύσης, τις αλλαγές των καιρών, τις διαφορετικές μορφές των εποχών, εκεί που πρώτο λόγο δεν έχει ο άνθρωπος αλλά κάτι πολύ μεγαλύτερο… Γιατί τελικά, αυτό που έχει ανάγκη ένα παιδί είναι να ανακαλύπτει, να δοκιμάζει, να συμπορεύεται, να δημιουργεί κοινότητες και να εξελίσσει τις ικανότητες του σε δυνατότητες, φέρνοντας εις πέρας την ζωή που θα του "τύχει"!

Από μικρή ηλικία δύο λέξεις τριγύριζαν στο μυαλό μου: «εξερεύνηση» και «παιχνίδι»! Όλα ξεκίνησαν από την αυλή του σπιτιού μου. Εκεί έμαθα να παίζω με τα υλικά που έβρισκα, να φυτεύω, να δημιουργώ ιστορίες. Μεγαλώνοντας κοντά στο δάσος, μέσα από διακοπές σε παραλίες, πεδιάδες και βουνά, έμαθα να αναζητώ τα μυστικά που κρύβονται κάτω από πέτρες, στις κουφάλες των κορμών και στις ρίζες των δέντρων. Δουλεύοντας με ομάδες παιδιών τα τελευταία χρόνια, αντιλήφθηκα πως το ελεύθερο παιχνίδι, η ανακάλυψη και η δημιουργία ερεθισμάτων είναι ένας μοναδικός δρόμος για να ωθήσεις τα παιδιά προς τη μάθηση. Χάρη σε ομάδες παιδιών, εκπαιδεύσεις αλλά και απλές βόλτες, δεν χάνω πια την ευκαιρία να βρεθώ στον μαγικό κόσμο του βουνού. Άλλη μια μεγάλη αγάπη που με ακολουθεί από τις πρώτες μου εξερευνήσεις, είναι τα βιβλία. Κάθε σελίδα είναι μια καινούργια ανακάλυψη, ένα μέρος, μια ιστορία έτοιμη να ξεδιπλωθεί. Και τα δύο, κόσμοι φανταστικοί, γεμάτοι ιδιαίτερα πλάσματα, σκοτεινά μέρη και πανέμορφα τοπία!

Από μικρός, με κάθε ευκαιρία πήγαινε εκδρομές  στα βουνά και τα δάση κι ένοιωθε σαν στο σπίτι του! Τυχερός, γιατί ήπιε νερό από ρυάκια που σήμερα δεν υπάρχουν, γεύτηκε φρούτα από μοναχικά δέντρα σε ξεχασμένα χωράφια, μύρισε, άγγιξε, γνώρισε πολλά ήσυχα κι απόμακρα μέρη πριν τα αλλοιώσει η «ανάπτυξη» και συνάντησε αυθεντικούς ανθρώπους που ζούσαν σ’ αυτά με δυσκολίες, αλλά με σεβασμό στη φύση. Έκανε την αγάπη του επάγγελμα κι ασχολείται με τα δάση και τη διατήρησή τους, συμμετέχοντας ενεργά στις προσπάθειες να συμβαδίσουν και να συνυπάρξουν αρμονικά, η εξέλιξη της κοινωνίας, με την προστασία της φύσης. Τον κέρδισε το πράσινο της πόλης, που ολοένα μεγεθύνεται και αγριεύει και που οι άνθρωποί της, το έχουν πιο πολύ ανάγκη.  Το πράσινο της πόλης, που είναι ο πλούτος και το σχολείο μας. Ιδίως για τα παιδιά. Από την αρχή κατάλαβε πως χρειάζεται να κινητοποιηθούν τα παιδιά, να έρθουν κοντά στη φύση, για να την αγαπήσουν και να την προστατέψουν. «Κόλλησε» με την «Παρέα του δάσους» και αναπνέει μαζί της, στο όμορφο ταξίδι της!

Μεγάλωσα στην πόλη, στους πρόποδες της Ακρόπολης και στους χωματόδρομους της Πλάκας, σε μιαν Αθήνα όπου ο τουρισμός δεν είχε ξεκινήσει ακόμα το έπος της εισβολής του. Σαν παιδί, είχα την τύχη να συνομιλήσω με τις Καρυάτιδες, να παίξω κυνηγητό στην άπλα της αρχαίας αγοράς και κρυφτό ανάμεσα στις κολώνες του Παρθενώνα… Χαμομήλια, παπαρούνες, μαργαρίτες, τσουκνίδες και μολόχες, πικραλίδες, αγριάδα, η κάππαρη, μια συκιά που δεν έκανε ποτέ σύκα, ένας τεράστιος φίκος , τα κρίνα, οι κάλλες και τα βασιλικά στους τενεκέδες της κυρα-Μαρίας, στάθηκαν οι πρώτοι μου τιμημένοι και αξέχαστοι δάσκαλοι βοτανικής! Την εντομολογία την διδάχτηκα από τα μυρμήγκια, τα περιστασιακά σκουλήκια στα μήλα, τις λαμπρίτσες και τις άσπρες πεταλούδες με την πράσινη κάμπια, τα πάντα βιαστικά σκαθάρια, και βέβαια τις πανταχού παρούσες μύγες! Την εκπαίδευσή μου στο «σχολείο» της αυλής του σπιτιού μας, ήρθαν να συμπληρώσουν η γριά χελώνα (απ’ τον καιρό του Όθωνα, έλεγαν οι  «μεγάλοι»), οι αράχνες, οι πολλές μας γάτες, τα χελιδόνια, τα καναρίνια της κυρίας Αγγελικής, και οι λίγες κότες του κυρ- Απόστολου. Χαρά κι αλήθεια, υπομονή και θαύμασμα, φιλία κι εμπιστοσύνη μου πρόσφεραν… τι άλλο να πω;